101 №-Lİ TAM ORTA MƏKTƏB

Kiçik Akademiyanın üzvləri "Dünyanın ilk musiqi aləti- Qavaldaşı" mövzusunda tədqiqat işi aparırlar. Kiçik akademiyanın fəal müəllimlərindən olan məktəbin Musiqi müəllimi Kəmalə Orbay 14.12.2022-ci il tarixdə şagirdləri və xor kollektivini mövzunu daha yaxşı araşdırmaq üçün Qobustan Dövlət Tarixi-Mədəni muzeyinə ekskursiyaya aparmışdır. Şagirdlər Qaval daşını əyani görmüş onun haqqında muzeydən maraqlı məlumatlar toplamışlar. Şagirdlər Qavaldaşının ətrafında mahnı oxumuşlar. Ekskursiyanın məqsədi, Qavaldaşının ecazkar sirrini araşdırmaq, Azərbaycan tarixinin qədim köklərini tədqiq etməkdir. Xatırladaq ki, Qobustan qoruğunda Qavaldaş adlanan qədim musiqi aləti qorunub saxlanılır. Böyükdaş və Cingirdağda olan və «Qavaldaş» adlanan daş musiqi qurğuları qədim qobustanlıların böyük ixtirası kimi dəyərləndirilir. Oxun icad olunması qəbilə adamlarının maddi güzəranı üçün nə qədər lazım idisə, zərb musiqi qurğusu - «Qavaldaş»ın yaradılması da musiqi zövqlərini təmin etmək, rəqs və mahnı mərasimləri düzəltmək üçün olduqca əhəmiyyətli idi. Cingirdağdakı «Qavaldaş»ın quruluşu belədir: təpənin döşündə yastıq kimi iki iri daşın üstündə üçüncü daş qoyulmuşdur. Bu daş altdakı daşlara nisbətən xeyli yastıdır. Alt daşlarla üst daş arasında boşluq vardır və dərə ilə cərəyan edən hava axını bu boşluqdan keçir. Böyükdaşdakı «Qavaldaş»ın quruluş forması bir qədər fərqli olsa da, prinsip etibarilə eynidir. Qurğu həmişə hava axını keçən dərədə quraşdırılmışdır. Qaya üstündəki iri yastı daşın altına bir tərəfdən daş dirsək qoyulmuşdur. Hər iki qavaldaş kiçik bir daşla döyəcləndikdə mis kimi cingiltili səs verir. «Qavaldaş»dan xüsusi olaraq rəqs və mahnı mərasimləri üçün istifadə edirdilər. Bu möhtəşəm musiqi aləti bu gün də öz quruluşu, qeyri-adı səsləri ilə Qobustana gələnlərin böyük heyrətinə səbəb olur. Kiçik Akademiyanın üzvlərinə araşdırmalarında uğurlar arzulayıram.